Tuesday, October 08, 2024, 1:11am

Manlain-lain an klase nin programa sa pagpauswag nin banwaan

Published on Sunday, October 18, 2020, 8:50pm

Pag nasasambit an tataramon na pag-uswag nin banwaan manlain-lain an pakahulugan kaini kan manlain-lain na mga tawo, depende sa pinaghahalian nindang pakasabot kan reyalidad. May kaisipan na an hiling sa mga programang pampauswag sarong tabang o serbisyo tanganing an mga nagtitios umabante sa saindang kamugtakan na pangkabuhayan. An tabang sa paagi nin pagkakan, gamit sa eskwelahan, mga bulong o iba pang dikit na materyal na pangangaipo na iginagawgaw sa mga tios sa barangay. Sarong klase ini nin programa nin mga nasa gibong pang-social action, mapa-gobyerno, simbahan o pribadong organisasyon. Sa Ingles, dole out an apod kan arog  kaining klase nin serbisyo.

May kamanungdanan an programang dole out pero may kakulangan ini sa parte nin pagpatalubo nin sarong matalingkas, kumpletong pag-iisip (mature), buda agimadmad na kayang mag-atid-atid kan direksyon na gustong padumanan. O sa sarong pagsabi, kulang an dole out programs sa parte nin pagpapahiwas pa kan agimadmad manungod sa tawo buda kan papel nya sa pagpanday  nin mapagmalasakit na banwaan. Nata man daw ta kulang? Mahapot kita. An pinaghalian kaya kan dole out na ideya iyo an kaisipan na “top-to-bottom approach” nin pagsirbe o pagtabang. Sa Pilipinas, sa parteng dekada ‘60, an porma nin mga programa pig-apod na Welfare Services o Mga Gibong Pagkahirak. Sa programang ini dai kaiba an mga tatawanan nin tabang sa pagbilog kan plano asin pag-implementar kan mga plano kan may programang ahensya. Sa parteng pag-akò sana kan tabang an papel kan mga tatabangan. Beneficiaries an apod sa mga tatabangan, bakong participants kan programa. Dai pa kan mga dekadang ito su pig-aapod tang Community Organizing ngunyan. Hali sa marhay na buót an mga welfare programs pero napag-atid-atid kan mga nasa social action work kan dekadang nasabi na su welfare programs dai nakasimbag kan mga pangangaipo kan mga obrero manungod sa pagsiguro na dai matὶmakan kan mga kapitalista su mga karapatan ninda sa trabaho. Su mga pagprotihir man kan mga  deretso kan mga kinapobrehan sa syudad saro man na dai kayang hampangon kun welfare programs sana su dara kan mga gibong pang-social action.

Sa parteng patapos na an dekada ‘60, sa sarong paghururon kan Federation of Asian Bishops, binugtak sa lamisa an hururon nin pagtabang sa mga obrero asin kinapobrehan sa syudad. Sa panahon na idto, pirming may abiso an gobyerno na maghanap su mga tios ki ibang istaran. An apod sainda kaidto squatter. Iba naman na urulay kun nata ta nakakawarang dignidad an tataramon na squatter. Bako sana pating squatter. Ati pa sa mata an hiling sa tios na barungbarong su istaran. Kawasa, sa dekadang nasambit dakol su proyektong pagpatindog ki mga darakulang edipisyo sa syudad arog kan mga hotel o iba pang edipisyong pang-komersyo urog na sa Metro Manila. Kaya sa hururon kan mga  obispo nabuksan an ideya na magtao nin pag-adal sa mga obrero asin kinapobrehan sa syudad o urban poor manungod sa mga karapatan ninda sa laog kan mga ley kan nasyon. Dai pa kaidto kan Urban Development and Housing Act (RA 7279) pero may mga probisyon man sa konstitusyon manungod sa paggalang sa karapatan nin kinapobrehan.

Dahil dai pang aram na paagi kun pàno ipakilaban sa paaging matuninong an mga karapatan nin mga tios, nakaisip an grupong ekumeniko na pag-iriba nin nagkapirang pading Katoliko buda Protestanteng pastor, kaiba an nagkapirang propesor sa sosyulohiya na mag-imbitar ki trainers sa community organizing. Matanog sa panahon na idto su mga gibong pag-oorganisa ni Saul Alinsky buda pag-iriba nya sa Estados Unidos. Sa panahon man na idto makusog su mga paghiro sa Estados Unidos kan mga nasa Civil Rights Movement. Tamang-tama man, sarong pading Heswita, si Fr. Denis Murphy, may programa para sa mga tios sa Tondo, may aram sa mga gibong pag-oorganisa ni Saul Alinsky. Nakapagmartsa pa man ngani si Fr. Denis Murphy, SJ, kaidto sa pag-iriba kan Civil Rights Movement bago sya ipinadara sa Pilipinas. Kaya sya su makakatakod sa grupo ni Saul Alinsky. Sa madaling sabi, nag-uyon na magpadara nin trainer sa community organizing sa Pilipinas. An pinadara si Herb White, sarong Presbyterian pastor na Amerikano na nasa grupo ni Saul Alinsky. Sya an nagin trainer kan primerong mga organisador na pinaagi sa on-the-job training sa Tondo, Manila. An organisasyon na nagin harong kan Community Organizing Training Program iyo an PECCO ( Philippine Ecumenical Council for Community Organizing).

Sarong paagi nin pagsirbe sa mga tios na komunidad an community organizing. An kaibahán kaini sa dole out program iyo an partisipasyon kan mga tawo puon sa pagtukar kun ano an problemang nakakaapekto sa mga tawo na inoorganisa sagkod sa pag-ebalwar asin mga paguno nin liksyon sa paghiro. Bakong tagaakò sana kan tabang an mga tawo kundi naghihiro sinda na matabangan an sadiri. An paghimo kan pormal na organisasyon pagkaagi na kan mga paghiro. Dangan durudiretso na sinda sa paghanap ki mga solusyon sa mga problema ninda sa komunidad sa organisadong paagi.

Su pinunan sa Tondo na pag-organisa sa matuninong na paagi nagpadagos ito. Sa panahon nin Martial Law, nagtao an paaging ini nin kusog sa mga urban poor na imbes matakot, nagkaigwa nin kusog nin buót na dai magtugot na basta na sanang pahalion sa naiistaran ninda. Nagsanga pasiring sa iba-ibang parte kan Pilipinas an pag-oorganisang pinunan sa Tondo. Sagkod ngunyan ginagamit pa an pamaaging naukdan sa Tondo sa training ni Herb White pero ilinugar an paagi sa kamugtakan kan Pilipinas buda sa kaisipan kan Pilipino. Sa pagtabang sa banwaan, marhay na bukas an isip kan mga nagmamaneho nin programa. Daing saro sanang paagi an pasiring sa pagbago kan  kamugtakan kan nasyon sa lado nin kabuhayan, pagdedesisyon sa mga isyung lokal buda nasyunal, kaibahan na an parteng pagbago nin kaisipan pasiring sa sarong agimadmad na makadyos, makatawo, asin makademokrasya.

.

France Clavecillas
Nagin public school teacher si France Clavecillas kan dekada 70. Pagkatapos nin sampulong taon sa pagturo, nagtrabaho na sa non-government organization (NGO) bilang community organizer, nagin executive director, training director, buda iba pang kaipuhan kargahon na responsibilidad sa NGO.

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Importanteng Paisi: An Magbikol Kita minatao nin galang asin nagmimidbid sa katalingkasan kan lambang kag-ambag na parasurat na makapaglahayag kan saiyang personal na ideya, opinyon, o panànaw, sa pagtubod na ini nakasusog saka nakagamot sa pag-adal, pagsaliksik, asin hararom na paghurup-hurop. An indibidwal na mga artikulo dai nagsasalming sa pangkagabsan na paninindugan kan Magbikol Kita.

Kag-ambag na mga Parasurat

Kenneth Isaiah Ibasco Abante

Khryss Arañas

Mae Diane Azores

Nephtaly Botor

Niles Jordan Breis

Luis Cabalquinto

Jethro Calacday

Greg S. Castilla

France Clavecillas

Christian Dy

Maria Leny Felix

Dennis B. Gonzaga

Jaya Jacobo

Jingjin 淨近

Victor John Loquias

Vic Nierva

Pen Prestado

Joseph Reburiano

Adrian V. Remodo

Aika Robredo

Ronald ‘Bong’ Rodriguez

Jenn Romano

Javier Leonardo Vitug Rugeria

Jay Salvosa

Sari Saysay

Jonas Cabiles Soltes

Kerwin Orville Tate

P. Francis Tordilla

Melba T. Vera Cruz

Ernie Verdadero

Magbikol Kita is published by

We create blogs, videos, websites, graphics, and social media content so you can engage customers online and offline. Visit Creative Coconut Ph for ideas and to contact us.

Resibihon an mga artikulo sa email

Magsubscribe sa mailing list kan Magbikol Kita. Resibihon an mga artikulo direkta sa saindong email.

An Magbikol Kita sarong adbokasiyang nagtutulod, nagpapararom, asin nagpapahiwas kan paggamit sa mga tataramon na Bikol sa online na kinaban. Orihinal ining sarong midyum nin paghiras nin kaaraman dapit sa lenggwaheng Bikol para sa mga nagtutukdo asin nag-aadal kan tataramon. An paghimo kan website na ini sarong lakdang nin pagpahiwas kan sakop asin abot kan Magbikol Kita tanganing magin sarong kamalig nin impormasyon para sa mga Bikolnon—asin mga buót makanuod kan tataramon—yaon man sinda sain sa bilog na kinaban. Madya na, Magbikol Kita!

Para sa mga buót maghiras nin mga artikulo, opinyon, suhestyon, asin iba pang buót nindong ipaabot samuya, mag-email sa [email protected] o imessage kami sa contact form sa ibaba.

An ortograpiya asin istilo sa lenggwahe na ginagamit kan Magbikol Kita nakasusog sa ginagamit kan Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) kan Departamento kan Edukasyon. Ini tanganing an anuman na maipublikar sa idea hub na ini pwedeng magamit kan mga eskwela, urog na sa mga pampublikong eskwelahan.

I-message sana kami para sa mga hapot o anuman na buót nindong ipaabot sa samuya.

9 + 1 =

Magbikol Kita © 2021 Reserbado an gabos na karapatan