An tugon kaidto sa mga Atenista ni Fr. Raul J. Bonoan, SJ, magpuli asin magtabang digdi sa Kabikolan. Pagkalipas nin 25 taon, pinili kong magbalik digdi sa Naga. Bitbit ko an pagmawot na irani an benepisyo kan teknolohiyang digital sa manlainlain na sektor arog kang agrikultura, komersyo, edukasyon, turismo, musika, asin iba pa.
Bakong simple an desisyon na ini para sa sakuya alagad an paglakop kan pandemyang kawsa kan CoViD19 iyo an nagtulak sakuya na magpuli tulos tanganing ibanan an sakuyang solo-solong ina. Ngunyan na yaon na ako digdi sa Naga, mayo akong sinasayang na oras tanganing mapùnan an sakuyang mga saradit na inisyatiba para sa Kabikolan.
An hararom na epekto kan mga ginibong lockdown sa kadakul na lugar tanganing mapugulan an banta kan pandemya mas lalong mamamati kan ordinaryong Pilipino ngunyan na maarabot na bulan. Ini an dapat tang pag andaman. Ini an panahon na dai kita dapat mag-asa sa gobyerno o sa ayuda hali sa kun kiisay pa man. An kaya ta, gibuhon ta na!
Haros limang taon na an nakaagi kan inot na binalangibog kan National Economic and Development Authority (NEDA) an saindang programang AmBisyon Natin 2040. An ambisyon kaini iyo na magin industriyal an satuyang ekonomiya na may makusog na middle class asin dikit sanáng kaso nin pagtios sa taon na 2040. An sabi kan satuyang mga ekonomista, kaipuhan magdakula an satuyang ekonomiya na dai mababa sa 7% kada taon sa laog nin duwang dekada tanganing mangyari ini. Aram ta na po ngunyan pa saná na masakit na ining mareyalisar.
Bago nangyari an pandemyang ini, an pagtalubo kan satuyang ekonomiya nakadepende sa nagkakapirang bagay: an pag-gastos kan gobyernong nasyunal sa mga darakulang imprastrakturang pigtutulak sa irarom kan programang Build, Build, Build; an pagkonsumo kan mga ordinaryong tawo; an mayong patod na remittance kan mga Pilipinong nagtatrabaho sa ibang nasyon; an sektor kan BPO; asin nagkakapira pa. Gabos ini ngunyan apektado na. Dakula asin halaba an ikog kan pandemyang ini.
Alagad an hapot: Ano an puwede tang gibuhon digdi sa Kabikolan tanganing mas marikas kitang makabangon?
Bilog an sakuyang pagtubod na an satuyang pagláom yaon sa agrikultura. Tulo po dapat an satuyang inisyal na katuyuhan: 1. Masiguro an supply nin pagkakan sa satuyang mga lamisa; 2. Palangkawon an kalidad kan mga produktong hali o gibo sa Kabikolan; asin, 3. Magkaigwa nin kapasidad na magsupply kan pangangaibo kan iba pang mga pagtaraid na lugar. Digdi po malaog an papel kan teknolohiya asin kan mga makabagong solusyon na digital.
Sa sakuya pong paglibut-libot sa nagkakapirang lugar digdi sa Naga asin probinsya kan Camarines Sur, malinaw po sakuya na kaipuhan maintrodusir sa satuyang mga parauma an mga modernong paagi asin teknolohiya sa agrikultura. Importante pong maiangat an kalidad kan produksyon ninda tanganing mahiling ninda an dakulang mga oportunidad sa agrikultura na pwede nindang purbaran asin magin bukal nin bagong kabuhayan. Kun tigpasipara an agrikultura kan mga nakaaging dekada, ini na an panahon na dapat mabawi kan sektor an saiyang importanteng lugar sa satuyang ekonomiya.
Dakulang tabang man kung mas dakol sa satuyang mga nagnenegosyo an malaog sa agribusiness lalo na kung magamit sinda kan mga produkto kan satuyang mga paratanom asin parauma. Kaipuhan ta nin mga bagong ideya, disenyo, asin produkto. Ini an dahilan kung ta ano tinatawan nin atensyon ni Agriculture Secretary William Dar an pag-engganyo sa mga hobenes na magsuporta asin magpartisipar sa mga programa kan Department of Agriculture (DA).
An Kapital Access for Young Agripreneurs (KAYA) saro saná kan mga halimbawa nin suporta hale sa DA para sa mga hobenes na may idad puon 18 sagkod 30 asin may bagong negosyo sa agrikultura o pagsirâ (fisheries). Ini sarong pautang nin kapital na hanggang Php 500,000 na pwede mong bayadan sa laog nin limang taon na mayong interes.
Bako po ining suba-subang gibo, alagad kaipuhan tang magtinarabangan tanganing mangyari an dapat na mangyari.
Madya na. Pagtarabangan ta!
.
Taga Iriga po ako, kaya Rinconada ana ngangabilon ko. Bistado ko po si Ronald during my High School time sa USAnt. They were Freshmen and we were Seniors.
Inspiring Message Ronald, thank you and good luck to you.
To CamSur, Congratulations! A son of yours moved back home. With certainty, having Ronald with you, a visionary, mover, and doer who loves to inspire and serve you, many exciting things await you! Good luck and have fun everyone.
During the lockdown,me and my brother used to watch vlogs of farmers from Visayas, Mindanao, Bicol and “Makimoto”, a young farmer, who chose to go back to their province to do farming instead of working in Manila earning minimum wage which wasn’t sufficient for his family. Watching those vlogs made us regret we weren’t able to go home in Bicol before the lockdown. We could have harvested already if we were able to plant vegetables instead of staying in Manila doing nothing. Yes, I agree to this program of DA encouraging especially the youth to do farming/agribusiness. Agko income sa pagsasaka. Need lang mag-adapt sa mga bagong pamamaraan ag teknolohiya para sa increased production…Good luck and thank you, Ronald, for your service and support in improving lives especially of our fellow Bicolanos. You are an inspiration indeed!
Ronald is really a pride of Bikol. He is an epitome of hardwork, perseverance, generosity & humility, to mention a few. Am one of his HS teachers & am proud to be a part of his personal & professional growth.
Am sure that whatever endeavor he is in, he will always succeed.
God bless you more, Bong! Stay safe & healthy.