Kan 1954, sinurat ni Francois Truffaut, sarong premyadong Pranses na kritiko asin direktor nin pelikula, an saysay (essay) na “A Certain Tendency of French Films.” Digdi, naihiras nya an saiyang mga obserbasyon asin mga kulog buót manungod sa mga nakatudan na sistema sa pamemelikula sa Pransya. Sa saiyang obserbasyon, kulang sa tingog an mga pelikula kaidto nin huli ta natuod na sa mga pelikulang susog sa literatura, kun sain adaptasyon na saná an nangyayari—hali sa libro ginigibong pelikula. Tinuyaw nya kun pàno mas may kontrol pa an mga parasurat pelikula (screenwriter) o an mga nagsurat kan adaptasyon, kisa sa direktor. Asin an gibo na saná kan mga direktor iyo na maghusay na saná kan mga eksena. An pinoprotesta ni Truffaut iyo na an direktor dapat sarong auteur (Pranses kan awtor), kun sain sya iyo an mayor nagdedesisyon sa kun pàno maiihiras an mga kaisipan asin emosyon sa pelikula sa paagi nin manlain-lain na mga elementong pampelikula—ilaw, posisyon o lugar kan mga aktor, tanog, pag-arte, asbp..

Para ki Manoy mong Truffaut, kun an armas kan mga parasurat iyo an saindang pluma asin an tataramon, igwa dapat kakayahan an direktor na gamiton an kamera sa sadiri nyang istilo tanganing maipasabot an buót nyang sabihon. An kaisipan na ini na inuyunan man kan saiyang mga pag-iriba dangan nagin sentro kan pagpauswag kan saindang paghiro na inapod na La Nouvelle Vague o French New Wave. Digdi nagpuon na mahiling an direktor kan pelikula sa bagong estado—sarong awtoridad nin pelikula, sarong artiste. Huli man sa kaisipan na ini, nagin lehitimong kaayon na an pelikula sa mga arteng pwedeng adalan.

Ngunyan pag sinabi tang pelikula, aram ta na tulos na dakulang parte kani an direktor. Sa direktor ta binabasol pag may mga nangyaring plot twist sa laog kan pelikula. Inaapod ta sindang ‘Direk.’ Puon 1960s nagin importante an parte kan auterism sa pag-adal nin pelikula. An natawan pokus iyo an pagtao nin interpretasyon sa teksto. Kun ano bayâ an buót sabihon kan dugo sa salóg, anong buót sabihon kan paggamit kan shot hali sa halangkaw na anggulo, mga arog kayan na bagay. Pirming importante an direktor bilang sarong awtor nin pelikula sa mga arog kaning urulay. An paaging ini sinunod asin tinawan ta man nin buhay digdi sa Pilipinas, sarong dahilan kaini iyo na huli ta kadaklan sa satong mga susugan kinua sa mga pag-adal haling Sulnupan (Western studies). Kaya nagkaigwa kita nin lista nin mga midbid na personalidad sa pamemelikulang Pilipino. Kaibahan digdi sinda Lamberto Avellana, Gerardo de Leon, Lino Brocka, Ishmael Bernal, Mike de Leon, asin iba pa. Arog kan mga artista, may mga sadiring reputasyon asin personalidad man na na pinapangatamanan an mga direktor.

Kun hihilingon, magayon an katuyuhan ninda Truffaut. Magayon man pati an nagin epekto kaini. Tama man na sabihon na an mga direktor mga awtor. Alagad, nasobrahan gayod kita sa arog kaning oryentasyon. Huli ta nakatudan ta na na tawan duon an pagigin awtor kan direktor, pirming nahuhulog ini sa patibong na magin ekslusibo. Nalingawan ta nanggad na sa sarong produksyon, kadakulon na mga tawo an kasali asin nagtatarabangan tanganing makagibo nin marhay na pelikula. Sa paggibo nin pelikula, kinakaipuhan nin pagtarabangan kan manlain-lain na departamento. Yaon an mga artista, mga ekstra, crowd control, mga assistant, may kapot kan kamera, ilaw, bado, mga paradisenyo kan set, props, makeup, tagakapot nin kwarta, asbp. Sa hiling ko, kanya-kanya man nin lebel nin pagigin awtor. Nagtutubod ako na an pagtao kan istilo asin an pagigin awtor nin pelikula bakong eksklusibo sa direktor saná, kundi hinihimo ini kan manlain-lain na mga pwersang hinahaman kan mga myembro kan produksyon. 

Sa mga pelikulang hali sa rehiyon, haros pirming an bilog na komunidad an kairiba sa produksyon. Digdi malaog an mahalagang papel ni Manay Nancy. Nakatudan tang mahiling sya na nagtitinda saná sa terminal. Alagad kan may naggibong pelikula sa gilid kan salog—pwerte!—nagin instant artista sya, major role pa!

Nin huli ta dai pa establisado an industriya kan pamemelikula sa luwas kan mga inaapod tang sentro, buót sabihon mayo pang istruktura asin pusog na sistema, haros gabos kairiba para makumpleto saná an sarong pelikula. Kan nagshoot kami sa Buhi, dakulon kaming naribaraw, dakulon Manay Nancy, tanganing makagibo saná nin sarong halipot na pelikula. An mga klase nin shot na buót kong mapangyari bilang awtor kan pelikula kinaipuhan nin suporta nin pirang katawo. Kaya ining pag-urulay manungod sa kun anong buót sabihon kan awtor, limitado na saná sa mas dakula pang pag-urulay manungod sa materyal na pangangaipo tanganing urog pang mapauswag an mga pelikula sa rehiyon. 

Nin huli ta napuon pa saná an pamemelikula sa satong rehiyon, dakulon pang kaipuhan gibuhon. Pirming an hapot iyo na: Mapapadanay ta daw ini? Buót ta pirmi na mapadanay, alagad magigibo saná iyan kun makakaluwas kita sa kaisipan na saro saná an awtor. Sa rehiyon dakulon kang pag-iriba. An pangangapudan para sa mga buot maggibo nin pelikula iyo an mapauswag bako saná an sadiri kundi, urog pa, pati nanggad an kadakulon na mga Manay Nancy—an saiyang komunidad.

.