Friday, March 29, 2024, 11:54pm

Gayon

Published on Tuesday, January 12, 2021, 12:51pm

15 Marso 2020 kan idineklara kan alkalde kan New York an pagsara kan syudad. Apwera sana kan mga botika, ospital asin grocery, mayong ibang establisimyento an tinugutan na magbukas. Magin mga simbahan, moske, templo, asin sinagoga, sarado. An mga kakanan asin inuman, sarado. And mga teatro sa Broadway asin museo, iyo man. Kan luminaog ako sa opisina ta may aasikasuhon na emergency, sa katahawan kan shutdown, natintaran akong apudon si mga kairiba ko na magluwas sa opisina asin magkawat nin patintero sa tahaw kan tinampo na dating panu-panò nin sasakyan asin tawo, na sa puntong idto, garo kombinasyon nin Semana Santa asin Bagong Taon sa kakulangan nin aktibidad.

Pero dai pa man nanggad nagpundo si hiro asin aktibidad kan gobyerno. Si mga trabahador kan gobyerno, pag-abot kan oras nin pagtanom, nagpatubo pa man nanggad kan mga burak na inaapod na tulips. Si mga estudyante, padagos pa man nanggad kan pag-adal ninda, maski puro online na sana. Naimbitaran pa kaming mga magurang na magdalan kan saindang mga performance nin musika asin teatro, maski sa Zoom na sana. Desidido si mga kahobenan. Sabi ngani, “The show must go on.”

Naugma ako kan nagsubang na si mga burak kan tulips. Abang gagayon. Kadarakula asin makulor. Pag magkahilingan kita, isambit mo sako ini, asin tulos kong ipapahiling saimo si mga litrato kong nasa cellphone

Naaara ako sa Estados Unidos, asin iba pang mga nasyon na progresibo, ta pigtatawan ninda nin importansya asin atensyon an mga bagay na nagtataong gayon sa saindang mga lugar. Sa mga darakulang abenida o tinampo, may espasyong tinatao para sa mga tinanom asin burak. May mga empleyado ang syudad na hardinero, para magmantinir kaini. Sa mga eskwelahan, pampubliko man o pribado, puon elementarya sagkod high school, may auditorium na may entablado, kun sain an mga estudyante pwedeng magpasali kan saindang mga arte. Kumpleto sa mga instrumento, asin may mga nagtutukdo nin musika sainda. Nakadalan na ako nin mga pasali na dai ko hunaon na kayang gibuhon nin mga estudyante na aki pang maray. Todo-suporta an mga paratukdo asin magurang. 

Kan grade 5 si Nonoy ko, si intirong klase ninda nagduman sa sentro kan New York, tanganing magdalan sinda nin Broadway show. Phantom of the Opera si pinadalan sainda. Natatandaan ko pa, ta kun pwede lang, nag-chaperone kuta ako, para makadalan man ako na barato lang an tiket. Suportado kan syudad si pagdalan na Nonoy kan Phantom, imbes na $70, $30 lang si binayadan mi. Pero mayong bawas sa kalidad. Kun ano si madadalan kan nagbayad nin mahal na presyo, iyo man si nadalan ninda. Sa edad na 10, nakadalan na sinda gabos nin tunay na Broadway show, natanaw asin nadangog na ninda an sarong propesyonal na orchestra, asin sobra ka-talentong mga parakanta, pati set design, choreography, costume design—gabos na. Dai ta kaipuhan maging mayaman o edukado para maapresyar an kagayunan kan nasa atubangan ta, magin aki man kita o may edad na.

Naara ako sa Estados Unidos asin iba pang nasyon na may-kaya, ta inabot na ninda an level na bako na sanang pag-asikaso nin tulak na nagugutom asin pamilyang mayong istaran an kaipuhan nindang atupagon. Yaon na an paggibo nin mga pampublikong hardin, kung sain kadakol na manlainlain na tanom asin mga burak an mahihiling kan mga tawo, magin residente man o bisita kan syudad. Igwa pa sindang mga museo nin manlainlain na arte asin syensya, na nagpapahiling nin mga obra maestra o kaya syentipikong kaaraman manungod sa kapalibutan. 

Kun maglakaw-lakaw ka sa sentro kan New York, o haros gabos na darakulang syudad sa U.S., makakahiling ka nin mga obra nin mga bantog na maestro nin arte. Nagdadagdag gayon sa lugar, nagpapalangkaw kan estado kan buhay kan mga residente. 

Sasabihon ta garo na magigibo ta ini pag mayaman na kita. Na an bellas artes para sana sa mayaman na lugar. Na dai kita pwedeng maggastos dabing igwang kahimanwa na nagugutom asin nagtitios. Dai ko aram kun totoo ini o bako. Sa nahiling ko sana, kadakol man nagtitios sa New York: sa katunayan, kan 2019, halos 80,000 an sinasabing homeless o mayong istaran (ikumpara ta sa populasyon kan Naga, na kan 2015, 196,000). An kagayunan asin pagpapagayon kan sarong lugar, nagdadara nin tawo, asin kawsa ka saindang pagpirmi. Mayo man garong tawo na nagbibisita, ta nakahiling nin malain. Dai man kaipuhan na pabayaan an saro, ta dai man mauubusan nin pagtios maski sain na lugar. An importante garo, gibuhon an gabos, tanganing matawan nin solusyon an pagtios, asin isabay na an pagpauswag kan mga proyektong nagdadagdag sa karahayan nin tawo.

Yan po garo an paagi na may progreso, asin may gayon.

Kerwin Orville Tate
Si Kerwin Orville Tate tubong Naga. Nagsusunod kun sain man maka-abot an mga Pilipino sa iba-ibang parte kan kinaban. Mahilig magdangog asin magbalangibog nin istorya, pero bakong tsismoso.

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Importanteng Paisi: An Magbikol Kita minatao nin galang asin nagmimidbid sa katalingkasan kan lambang kag-ambag na parasurat na makapaglahayag kan saiyang personal na ideya, opinyon, o panànaw, sa pagtubod na ini nakasusog saka nakagamot sa pag-adal, pagsaliksik, asin hararom na paghurup-hurop. An indibidwal na mga artikulo dai nagsasalming sa pangkagabsan na paninindugan kan Magbikol Kita.

Kag-ambag na mga Parasurat

Kenneth Isaiah Ibasco Abante

Khryss Arañas

Mae Diane Azores

Nephtaly Botor

Niles Jordan Breis

Luis Cabalquinto

Jethro Calacday

Greg S. Castilla

France Clavecillas

Christian Dy

Maria Leny Felix

Dennis B. Gonzaga

Jaya Jacobo

Jingjin 淨近

Victor John Loquias

Vic Nierva

Pen Prestado

Joseph Reburiano

Adrian V. Remodo

Aika Robredo

Ronald ‘Bong’ Rodriguez

Jenn Romano

Javier Leonardo Vitug Rugeria

Jay Salvosa

Sari Saysay

Jonas Cabiles Soltes

Kerwin Orville Tate

P. Francis Tordilla

Melba T. Vera Cruz

Ernie Verdadero

Magbikol Kita is published by

We create blogs, videos, websites, graphics, and social media content so you can engage customers online and offline. Visit Creative Coconut Ph for ideas and to contact us.

Resibihon an mga artikulo sa email

Magsubscribe sa mailing list kan Magbikol Kita. Resibihon an mga artikulo direkta sa saindong email.

An Magbikol Kita sarong adbokasiyang nagtutulod, nagpapararom, asin nagpapahiwas kan paggamit sa mga tataramon na Bikol sa online na kinaban. Orihinal ining sarong midyum nin paghiras nin kaaraman dapit sa lenggwaheng Bikol para sa mga nagtutukdo asin nag-aadal kan tataramon. An paghimo kan website na ini sarong lakdang nin pagpahiwas kan sakop asin abot kan Magbikol Kita tanganing magin sarong kamalig nin impormasyon para sa mga Bikolnon—asin mga buót makanuod kan tataramon—yaon man sinda sain sa bilog na kinaban. Madya na, Magbikol Kita!

Para sa mga buót maghiras nin mga artikulo, opinyon, suhestyon, asin iba pang buót nindong ipaabot samuya, mag-email sa [email protected] o imessage kami sa contact form sa ibaba.

An ortograpiya asin istilo sa lenggwahe na ginagamit kan Magbikol Kita nakasusog sa ginagamit kan Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) kan Departamento kan Edukasyon. Ini tanganing an anuman na maipublikar sa idea hub na ini pwedeng magamit kan mga eskwela, urog na sa mga pampublikong eskwelahan.

I-message sana kami para sa mga hapot o anuman na buót nindong ipaabot sa samuya.

2 + 13 =

Magbikol Kita © 2021 Reserbado an gabos na karapatan