1987, huring parte kan bulan nin Nobyembre, kan uminabot sa Bikol kaidto an bagyong nginaranan na Sisang. 270kph an patos na duros ni Sisang. Naglaog sya sa Matnog, Sorsogon, asin inagihan si kaintiruhan kan rehiyon Bikol. Dai nya minati an pagluway na minsan nangyayari pag an sarong bagyo tuminama na sa kadagaan. Kun ano si hagupit nya sa Matnog, iyo man ang namatian sa Legazpi, sa Iriga, asin sa Naga. 15 anyos ako kaidto, kaya tanda ko na an byolensyang inabot kan mga Bikolano. Si mga transmission tower kan NAPOCOR (ngunyan NGCP) pinururupot na garo ispageti puon Tiwi sagkod Camarines Norte. Mayong klase si mga estudyante nin haros duwang semana, sa kadakulan kan mga eskwelahan na ginibong istaran nin mga tawong nawaran nin harong. 600 katao an nagadan. Labi-labi si pagsakit kan mga Bikolano, sagkod sa Pasko, asin sa nagsunod pang mga bulan.

1995, sa tahaw kan Pyestang Kalag, nagpuon si uran na dara kan Bagyong Rosing. Dulag si mga tawo sa sementeryo, maski dai pa natatapos si irinuman. Kabanggihan kan Nobyembre 2 kan puminakol si duros sa Naga. Si pintuan duman sa balkonahe mi, tinanggal sa mga bisagra kaini. Maray na sana ta may nagkapirang dos por dos kami sa harong. Nagluwas ako sa tahaw kan kaimpyernuhan na idto, dangan ipinako si pintuan pabalik. De-singko si ginamit kong pako, para sigurado. An uran palan, pag dinadara nin duros na 240kph, garo baybay na inapon sa lalawgon. Malanit na marhay an tama, urog na sa mata. Giraray, radas si rehiyon Bikol. 900 si gadan. Malumya si rehiyon sa pagselebrar nin kapaskuhan. 

Sa nagkapipirang mga nakaaging naisurat ko, sinabi ko na, na bihira na akong magpirmi sa Naga. Dara nin trabaho, napiritan ako—kan soltero pa, o bien kami—kan pamilyado na—nag mag-irok sa iba ibang lugar. 

Naistorya ko naman na nagtugdok pa man nanggad kami kan samuyang harong sa Naga. Dai ko aram kun tano. Siguro ta mas mahamis an baduya, o kaya mas managom ang namit kan kinalas pag luto duman sa paborito kong kinalasan (tunay na kinalas, hali sa payo nin orig, sagana sa sili saka betsin). Dara kan handal ko sa bagyong inagihan mi, siniguro ming pusog si mga lanob, asin angát si harong sa tinampo. Dai ako mapalamos na mayo sa oras. May tiwala ako sa pagkagibo ko sa harong, pero yaon pa man nanggad an pagpangadyi asin pagpreparar pag may maabot na bagyo. An duros dai mo aram an dalagan. Sarong naglulupad na sim lang an katapat kan mga bintana mo—o kung minalas ka talaga, liog mo. Sabi man ni Nonoy ko, malay mo, maswerte ka—si liog kan agom mo si inagihan. 

Maski kami harayo na sa Bikol, dakol pa man nanggad akong paryentes asin amigo na yaon sa Naga asin mga kataraid na banwa. Dai maiibitaran na matakot para sa saindang kamugtakan pag may bagyo o iba pang remalaso na mag-abot sa Bikol. Ano man daw pati ta kung ano an kabuutan kan mga Bikolano, iyo man an isog kan mga nagtatamang kadimalasan sa rehiyon tang ini.

An mga Pilipinong nasa luwas, siring sa pagmati ko, iyo man an namamatian ninda. Aram mi gabos kun ano an aagihan na sakit pagkatapos kan bagyo. Si mga paroy na nagdarapla na sa laboy. Si mga manok na napalá. Si mga urig na nagaba si tangkal. Si mga sira na nakadulag sa fishpond. Si mga tapayas na naghurulog. Si mga batag—Ay! Lalo na si batag!—ubos na nagkapurutol. Maray na sana kung may nawalat pang kamote o kaya kamoteng kahoy. Tulos man na nagpapadara nin ayuda, o marhay nang maka-dispunir nin pandagdag sa pinapadara.

Gulpi pang ibang mga tawo, pati na organisasyon, na susog sa saindang simpatiya, asin siguro pagkahirak sa mga biktima nin kalamidad, pasaru-saro, o kaiba an iba pa, naggigibo nin medyos tanganing makatabang sa mga biktima. Minsan minadonar sinda nin sintabo sa manlainlain na mga institusyon, para makabakal nin pagkakan o gamit sa pang-ayuda. Minsan man, sinda na mismo mabakal nin kahon, asin duman malaog nin bulong, karne norte, pork and beans, kape, mga gubing, sapatos, asin iba pa. Ini ipinapadara gamit an mga parapaktora. Maswerte an maabutan, magin sadiring tawo o mga estranghero man.

Kan mga nainot na panahon, desperado an mga tawong nasa luwas na makadangog nin bareta sa mga namumutan sa buhay. Dai nag-uuntok sagkod may naaraman manungod sa sainda. Ngunyan, mas madali nang makibareta. Yaon an FB, an Viber, an Instagram, an Messenger. Pero pag nawara na an kuryente, yaon pa man nanggad ang oras o aldaw na nakabantay sa computer o cellphone, naghahalat sa mga mensahe.

2006, patapos na sana si bulan kan Nobyembre kan linamasa si Kabikulan kan Bagyong Reming. Nasa luwas kami kan Pilipinas, pero naaraman ko, susog sa mga bareta kan mga Amerikano, na makusog na bagyo ito. Inapudan ko sa Mama, sinabihan ko sindang maghanda. Kun yaon ako sa Naga, nakatabang na kuta ako sa pagsirong kan mga gamit. Nailaog ko na kuta si medyo magabat na tinanom asin mga orchids ni Mama. Nakabakal na kuta ako nin gaas para sa gasera, baterya para sa flashlight. Kadakol pang kaipuhan asikasuhon. Pero mayo. Maitatabang ko na lang, ako asin ribu-ribong Bikolano sa luwas kan rehiyon, iyo an magpangadyi. An magiginibo ko na lang, maghadit, asin maghandal.

.