Bilang sarong Bikolano, sarong Nagueño, asin sarong myembro kan simbahan Katoliko, dai maiibitaran na ako magin sarong deboto ni Ina, Nuestra Señora de Peñafrancia. Siring kan sakong mga ka-edad, puon kan makatapos ako nin high school, nagpuon na akong makiiba sa tradisyon kan paghatod ki Ina puon sa simbahan kan Parokya kan Peñafrancia sagkod sa Katedral. Iyo po, parte ako kan mga voyadores. Kun nakakapuli ako sa Naga pag kapiyestahan, minagibo ako nin paagi na mag-voya ki Ina. Minsan, nagvovoya ako para magpasalamat. Minsan, ta may hinahagad. Asin minsan, para lang makaibahan ko an iba pang mga deboto sa pagpamibi.

Haloy na akong dai nakapermanente sa Naga. Naistorya ko na ini sa inot ko pa sanang naisumiteng pyesa. Nag-adal ako sa sarong unibersidad sa Manila. Nagtrabaho sa manlain-lain na opisina kan gobyerno, asin nakakua nin empleyo na nangangaipuhan nasa luwas ako pirmi kan satuyang rona. Dakula an kaugmahan ko na maaraman na nin huli ta kadakulon nang Bikolano an nasa luwas kan Pilipinas, nagpapadagos an debosyon sa Peñafrancia.

Septyembre an bulan kan inot akong pinadara sa luwas na medyo may kahaluyan. Duman sa isla kun sain ako napadpad, Naaraman kong nagseselebrar na kan kapyestahan kan Peñafrancia. Naugma ako ta aram kan sakuyang Boss na Bikolano ako, kaya pinadara nya tulos ako duman sa okasyon na idto bilang saiyang representante. Lalo akong naugma kan naaraman ko na si padi na nagmisa bistado ko pa, ta nagin Vicar kan Parokya kan Peñafrancia—si Fr. Vito San Andres. Magkamidbid kami, asin nasorpresa man sya na mahiling ako duman. Gatus-gatos an nag-atendir sa misa asin sa kapyestahan. Bako gabos Bikolano. May mga Bisaya, Manilenyo, pati na mga lokal na nagin deboto naman kan Birhen. Siring sa pyesta sa Naga, dakol nagdonar o nagdara nin pagkakan asin manlain-lain na premyo para sa raffle. Nagpuon an selebrasyon bandang alas-5 nin hapon. Magaya-gaya an programa, kaya alas-9 na, dai pa nag-uuruntok si iristoryahan, karakanan, asin karantahan. Nagpuli ako na nakangirit na intiro. Idtong tradisyon nin pagnobena asin pagpamisa ki Ina nagdanay sa intiro kong pag-istar sa lugar na idto, sagkod ngunyan na panahon.

Nautro si kaugmahan ko kan napasiring ako digdi sa Estados Unidos. Giraray, naaraman ko tulos na dakula an komunidad kan mga Bikolano asin deboto ni Inang Peñafrancia digdi. Sa bulan nin Septyembre, pirming may panobena, pamisa, asin harandaan sa pagselebrar kan pyesta. May imahen kan Birhen na naglilibot sa mga pamilya asin mga organisasyon sa New York asin New Jersey. Minsan, kun maray an panahon, nagkakaigwa pa nin Fluvial Procession. Sa tahaw kan pangadyi nin mga tao asin sa pagkurahaw nin “Viva la Virgen!” kun ipirong mo an saimong mga mata, garo ka man saná nagbalik sa Naga.

Sa panahon ngunyan, na dai pa nahahali an hilang na CoViD19 sa satong katahawan, naggibo nin pambihirang medyos an simbahan Katoliko sa Bikol, para makarayo sa  pag-urulakitan an mga tawo. Sa kainot-inuting pagkakataon, mayong mga prusisyon asin misang pampubliko ngunyan na taon. Naiintindihan kan isip ko na ini kinakaipuhan, tanganing makalikay sa hilang, pero masakit pa man nanggad na akuon kan puso na mayo si tradisyon nin pagtiripon para makisumaro sa pagrumdom sa satong Patrona. Ngunyan, maski sain, an kapyestahan sagkod birtwal na sana, maatendir nin nobena online, asin matiripon sa Zoom o Google Hangouts na saná.

Ang debosyon kan mga Bikolano ki Ina, siring sa tataramon o linggwaheng Bikol, saro sa mga bagay na nagbubugkos sa mga Bikolano, sain man sinda mapaduman sa kinaban. Nahiling asin naobserbahan ko mismo na, an ibang mga rehiyon o probinsiya sa Pilipinas, iba-iba an mga asosasyon or organisasyon, satuya, nagkakapira man an organisasyon nin taga-Naga, taga-Camarines Norte, taga-Masbate, etcetera, etcetera. Pero pag-abot sa pagkaburunyog, saros ana an padumanan: an selebrasyon kan Peñafrancia. Basta Bikolano ka, dai pwedeng dai ka kabali sa kapyestahan ni Ina. Napapasairarom—o nagpapasairarom—sa debosyon an mga grupong ini, sararo sa pusog na pagtubod. Naputol man ang tradisyon nin pag-voya, dai nawawara an mas importanteng bagay: nagdadanay pa man nanggad, maski sain na parte kan Pilipinas, maski sain na syudad o estado kan kinaban. Iyo pa man giraray an nasa puso ta:

Viva la Virgen!  Sagkod pa man.

.