An pisikal na pagkaburugkos kan pamilya an tinukoy kong kaluyahan mismo kan pamilya sa panahon nin pandemya huli ta libreng nakakadakit an virus sa mga hawak kan magkaparamilya. Ibiniklad ko man an pagkaburogkos na ini bilang dahilan kun tano ta nagdadanay an malain na kultura sa banwaan kun sain sinasakop kaini an ibang ladong luwas naman sa personal na sakop kan pamilya arog kan ekonomiya asin pulitika. An pag-iisip kaya madali sanang maipatuod sa laog kan pamilya, sa mga aki asin iba pang myembro kaini. Garo angay na sabihon na sa laog kan pamilya an virus asin ideya nagkakaigwa nin tipping point siring kan sabi ni Malcolm Gladwell (2000). Tulo daa an dahilan kun tano ta an sadit na bagay o simpleng ideya nagdadakula asin naglalakop arog kan mekanismo kan mga epidemya. Inot iyo an kusog kan nagkapirang indibidwal na iyong nagdadara kan virus o ideya dangan dai nag-aaram na nang-uulakit na palan sa kadaklan. Ikaduwa, an kusog asin pagkamadinukot kan sarong virus o ideya, dangan an ikatolo iyo an biglaan na pagkuriyat kan virus o paglakop kan ideya huli sa pagkasensitibo kan mga tawo sa saindang kundisyon asin kinamumugtakan. Kun makanuud kita sa pinagsasapo nyato ngunyan na pandemya urog na kan disgrasyang idinulot sa pamilya kan palyadong sistema pwedeng sa laog kan pamilya mismo magpuon an dakulang pagbabago sa banwaan asin pagbabago kan pamilya mismo.  

Duwang dalan an hinawan kan pandemya para sa pamilya kun sain an dakulang pagbabagong ini, sa ikakarahay man o ikakaraot, nagin yaon na mismo asin dai na madudulagan pa. Inot iyo an dati nang yaon asin nagdulot na nin pagbabago sa buhay kan pamilya: an teknolohiya asin an internet na nakakapagtakod sa tawo sa birtwal na kinaban. Distansya an pinarang kaulangan kaini huli ta bako nang problema an rayo kan magkakapamilya sa pakikipagkomunikar sa lambang saro. Alagad an katumbalikan kaini ta, huli sa kadakol man an kasibutan na yaon sa birtwal na kinaban asin pwedeng kabangkagan, pwedeng magin dikit na sana lugod an panahon na pwedeng idulot kan lambang saro miski sa laog kan saindang harong. An ikaduwang dalan iyo an pagdara kan edukasyon mismo sa laog kan harong huli ta dai pa giraray makaruluwas an mga eskwela dara kan peligro sa salud. Arog kan teknolohiya, an edukasyon garo nagsasakop naman kan harong. Giraray, an epekto kaini ta an oras na pwede kutang idulot sa mga personal na gibuhon sa harong napapaduman na sa paggibo kan mga requirement kan eskwelahan sa modular o online classes. Apwera pa kaini an magabat na katungdan asin agyat sa mga magurang na direktang antabayan an saindang mga kaakian sa pag-adal mismo. Sa mga naghahanap buhay na magurang o tugang na nakikihiras naman kan katungdan, dugang ining pasakit na kaipuhan na sanang atubangon. Sabi ngani kayan, mapakusog na sana sa satuya an bagay na dai nyato ikagadan. 

Alagad an pagpahiwas kan agimadmad asin pagpararom kan pagmati bagay na dara man kan teknolohiya asin internet huli ta pwedeng maaraman kan sarong tawong dai nakakaluwas sa harong an mga pangyayari bako sana sa saindang banwaan kundi pati na sa bilog na kinaban. Sigurado man na igwang kanuudan na maguguno mismo an mga kamagurangan sa pag-ako ninda giraray kan pagtukdo sa saindang mga aki asin pag-antabay ninda sa bilog na proseso kan edukasyon ngunyan.   

Pag-abot sa teknolohiya, mas nakakalamang na an mga kaakian asin kahobenan sa paggamit kan saindang mga gadget asin iba pang kanuudan teknolohikal. Duda ko mas mahiwas naman an saindang agimadmad pag abot sa pamamanwaan, sa ekonomiya asin pulitika kisa mga gurang. Alagad igwa syempreng mga nanununod naman sa gawi kan saindang mga kamagurangan. Sa pulitika halimbawa, an mga nagmamana kan poder asin posisyon kan saindang mga magurang mas nagkaigwa pa lugod nin dugang na makinarya huli sa teknolohiya asin rikas kan impluwensyang pwedeng ipalakop sa internet.   

Kun madinukot an virus sa laog kan pamilya siring man kayan an impluwensya. Kaipuhan sanang magkaigwa nin utang na buot sa nasa posisyon an sarong myembro kan pamilya ta an gabos damay kayan sa pagtubos. Sibut sa paggibo nin mga pabrikadong impormasyon o barita an mga paslo sa poder ta an pagbari kan katotoohan asin paglagalag kan tawo ngunyan mas pinadali na kan teknolohiya. Saro sanang myembro kan pamilya an kaipuhan mahulog sa patibong ta siya na an bahalang magdara kayan sa saiyang harong. Sabi ngani kan saro kong nagin estudyante, dai na kaipuhan ngunyan nin mga armas o bomba nganing punan an sarong gyera mundyal, sarong pabrikadong barita sana an kaipuhan, asin dakulon tulos an biktima, nanginginutan na digdi si mga madaling mapatubod asin basang na sanang minaako kan nabasa o nadalan.

Haloy naman an mga arog kaining pagtuyaw sa sistema kan banwaan. Baka ngani sa pag-agi kan haloy na panahon kun igwang makabasa kan pyesang ini, asin siring pa man giraray an sistema, panluyahan lugod sya nin buot asin paglaom. Bako naman nganing bago an mga sinasabi ko ta an sakuyang ama mismo na aktibista kan saiyang panahon siring naman kaini an mga sinabi. Kan sya nabubuhay pa danay na sana an pagirumdom sa sakuya na pagklase asin sadiri na sana lugod daa an atupagon. Alagad dai nasigbo an baga kan saiyang pagmawut nin maulyas na pagbabago sa banwaan sagkod sa saiyang kagadanan. Igo na ini tanganing magsarig asin magdanay na maghinguwa asin magmawot nin ikakarahay kan banwaan.

Madanay an pamilya bilang institusyon nin katalingkasan sa personal na lado kan panbanwaan nyatong buhay. Si Karl Marx asin an saiyang katuod na si Friedrich Engels nagmawut kan saindang panahon na mapara an pamilya tanganing magtaong dalan sa ideyal na sosyalismong banwaan. Saro ining bagay na garo dai nanggad mangyayari urog na sa satuyang makipamilyang kultura. Si buhay pamilya mismo ni Marx garo taliwas sa kamawutan na mapara an pamilya. Sa bayograpiya ni Marx susog ki Francis Wheen (1999), mahihiling na sa tahaw kan saindang makuring pagtios an debosyon ni Marx sa saiyang mga aki asin agom nagdanay sagkod sa saiyang pagkagadan. Baad nakatakod sana kaya an kamawutan nindang idto ni Engels sa pagtrato ninda kan pamilya bilang saro sa mga estrukturang pinapadalagan kan ekonomiya. Dai mangyayari an abolisyon kan pamilya alagad dai man pwedeng maghadi an pamilya sa buhay panbanwaan kan tawo. An pamilya an nagtatao kan mga pambungad na pagmidbid (recognition) na iyong kaipuhan sagkod sa magtalubo an tawo bilang sarong indibidwal na may pagkasabot, paghimate asin paghinguwa. Alagad an mga paghinguwa dai dapat nakatungkos sana sa saiyang pamilya asin namumutan kundi, asin urog na, para sa banwaan.

Pirmi man igwang pagbabago sa buhay kan mga tawo, alagad an magbago nin pukaw asin igwang paghinguwa sarong makusog na pwersa nganing an mga simpleng gibo na pwedeng magpuon sa pamilya magkaigwa nin mas mahiwas na kaabtan. Panahon ngunyan na ripasuhon an mga pinapahalagahan mismo sa laog kan pamilya. Tibaad kaipuhan kan mga magurang na mas makanuod pang magbutas kan saindang mga aki, asin pagtudan sa laog kan saindang pamilya an pagmawut sa ikakarahay kan bilog na banwaan. Tibaad iyo ini an dalan nganing sa mas haloy na panahon mas maprotehiran mismo an pamilya bilang sarong institusyon sa personal lado kan satong buhay panbanwaan.   

May mga muhon an personal na relasyon, kaipuhan pirming hawanan yan tanganing mahiling pirmi na an kinaban dai sana nag-iitok sa laog kan pamilya. Tibaad sa padagos asin danay nyatong pagpamidbid sa laog kan satong pamilya kan kaisipan na “an harong pinupulian alagad an buhay idinudulot sa banwaan,” magkaigwa nin pagbabago asin mas marhay na banwaan sa maabot.

.