Ibiniklad kan pandemyang ini an bulnerabilidad (vulnerability) kan pamilya bilang sarong institusyon, asin man an kaluyahan kan tawo mismo sa laog kan saiyang pamilya. Sa pisikal na lado mantang an pagsulot nin face mask asin face shield dangan kan physical distancing nagigibo sa luwas tanganing malikayan an pagkaulakit asin pagkuriyat kan CoViD19 virus, an mga panundon na ini dai naman maipapautob sa laog kan harong. Kaya kun naulakitan na an sarong myembro, an bilog na pamilya namemeligro naman na magkaurulakitan. Mayong pansagang sa virus sa laog kan harong kun sain magkasararo an mga myembro kan pamilya.    

An bulnerabilidad kan pamilya bilang sarong institusyon ibinibiklad mismo kan labi sa tresyentos singkwentamil nang nagkahilang sa Pilipinas sa oras kan pagsurat ko kaining pyesa. An sistemang hinimo puon pa sana kan pagpuon kan mga lockdowns tanganing puhuon an virus dapat trinato na bilang sarong pagtao nin proteksyon sa pamilyang tiniripon sa kanya-kanyang mga harong na garo mga Israelita sa Ehiptong nagbantay magdamlag tanganing laktawan kan anghel nin kagadanan. Kundi malinaw na mas nag-urog na ngunyan an pag-alaman sa salud kun nuarin nakakaluwas na giraray an mga tawo sa saindang harong.

Disgrasya an idinulot sa pamilya kan palyadong sistema. Ngunyan garo kanya-kanya na sana baga. Kaipuhan magluwas asin magtrabaho kan sisay man na nagbubuhay kan bilog na pamilya. Buwis buhay na mismo an pagluwas pa sana sa harong. Tanganing padagos na mabuhay kaipuhan atubangon an posibilidad na bako sana sya kundi pati na an bilog nyang pamilya an pwedeng magkacovid. An inaapod na kusog kan pamilya sa saindang pagkaburogkos iyo mismo an tinutugbok kan virus. An pisikal na pagkasararo iyo an kaluyahan kan pamilya sa pandemya.

Alagad mayong isip asin buot an virus, natural sana man an hiro kaining magdukot asin magpadakol sa miski ki isay na hawak na pwede kaining irukan. Dai man nagpipili kun anong lahi, sekswalidad, relihiyon, o kun anong estado sa buhay igwa an tawo. Pero an kolektibong pagbuot asin kakayanan kan banwaan asin bilog na nasyon na kontrolon an pandemya sarong repleksyon kan klase nin banwaan asin mga pamayong inielihir mismo kan mga tawo tanganing mamayo sasainda. Sa ladong ini, huli ta gabos man na indibidwal napapabilang sa sarong pamilya, masasabing an pamilya mismo saro man sa makusog na pwersang naghuhurma kan banwaan na igwa kita ngunyan. 

An pamilya, susog sa social theory kan kontemporanyong pilosopong si Axel Honneth (2014), iyo an saro sa mga institusyon nin katalingkasan sa personal na lado kan buhay panbanwaan kan tawo. An pakikipagkatuud asin pakikipag-ilusyon an duwa pa sa mga institusyon na ini. Kun tano ta inaapod ining institusyon nin katalingkasan ni Honneth iyo na huli sa mga personal na relasyon na nasambit, an tawo nagkakaigwa nin pambungad na pakamidbid sa sadiri o identidad bilang sarong indibidwal na kaayon sa banwaan. Napapalain an pamilya huli ta pumapatahaw an aki sa relasyon kan duwang taong nagkakaminuruotan asin an pagpatalubo kan aki mismo an pinaghihirasan nindang katungdan sa pagpapamilya. Nin huli ta an pakaladawan ni Honneth kan pamilya nakabase sa tubong karanasan asin kasaysayan kan mga taga sulnopan, mas liberal na an saiyang imahen kan pamilya. Pwede kayang kasal o dai, heterosekswal o bako an mga mag-aragom na nagbibilog nin pamilya. Igwa naman kan mga arog kaining klase nin pamilya sa sato alagad napapabilang sinda sa menorya, kadalasan nagsasapo pa nin diskriminasyon sa mga kahimanwa asin an makamundo ta bako sindang sakop kan proteksyon kan ley para sa mga mag-aragom huli ta nakadisensyo sana ini para sa lalaki asin babaying nagsaro. Alagad dai manenegaran an katotoohan na tinukoy ni Honneth miski sa mas nainot niya nang librong The Struggle for Recognition, na an pambungad na pakamidbid sa sadiring naghuhurma kan identidad kan tawo minagikan sa pagkamuut asin pag-ataman kan saiyang mga magurang. 

Pero isinuhay ni Honneth an personal na relasyon sa duwa pang institusyon kan buhay panbanwaan kan tawo, an ekonomiya asin an pulitika. An ekonomiya iyo an institusyon na dapat kuta nagpapaurog kan katalingkasan kan lambang saro na maghinguwa sa materyal na aspeto kan buhay sa abot kan saiyang mga kakayahan, asin makinabang kan saiyang mga pinagpagalan. Kundi pinaghadian ini kan kapitalismo kun sain kwarta asin pagpatalubo nin kapital na an nagpadalagan kan merkado asin hanap-buhay kan tawo imbes nang sadiring pagbuot kan banwaan mismo. An identidad kan tawo sa lado nin ekonomiya dapat kutang pinapaurog sa pagrespeto asin pagmidbid kan pagkapantay-pantay kan tawo huli ta karapatan kan lambang saro na maghinguwa para sa mga materyal na pangangaipuhan kan buhay. An pulitika man iyo an lado kan buhay panbanwaan kan tawo kun sain nakakahiras an lambang myembro kan banwaan sa pagbilog nin desisyon para sa ikakarahay kan kagabsan. Kaipuhan digdi an pagmidbid sa mga manlain-lain na grupong nagkukumpwesto kan banwaan asin nasyon asin an pagrumpag kan mga estruktura o pwersang nagdudulot nin dahas asin nag-uulang sa pakikisumaro asin partisipasyon kan lambang saro urog na kan mga kasaridatan asin nasa laylayan.  An pagmidbid kayang ini iyo mismo an dalan tanganing maibiklad kun ano mananggad baya an totoong pangangaipuhan kan mga tawo, an mga manlain-lain na problemang kinakaatubang ninda, asin an mga posibleng solusyon na pwedeng sinda mismo an urog na nakakasabot. 

An matawan an lambang namamanwaan nin pagmidbid dangan espasyong makisumaro sa mga lado nin personal na buhay, ekonomiya asin pulitika nagbubunga, susog ki Honneth, nin tunay na demokratiko asin etikal na buhay pamamanwaan. An problema ta sa satuyang banwaan garo igwang pananakop kan personal na lado kan buhay panbanwaan urog na kan pamilya sa duwang lado kun sain nakukumpromiso an pagkapantay-pantay asin pagmidbid kan pagkanimalain-lain sa banwaan. Tumbok ni Lukas Kaelin (2012) an kamugtakan kan banwaan nyatong igwang makusog na pamilya alagad maluyang Estado (Strong Family, Weak State). 

Malinaw na dai ko itinutulod an abolisyon kan pamilya. Inaawanan ta sana an mga muhon kan satong buhay pamamanwaan tanganing mahiling nyato an mga lado kaining igwa man nin kanya-kanyang sakop. Pwedeng sabihon na iba man an dinamiko kan buhay kan satong banwaan kaya dai angay o aplikable sato an pilosopiya nin banwaan na ibiniklad ko. Kun tano ta nagdadanay an nepotismo sa satong banwaan pwedeng dulot kan kinatudan nang kolektibong pananaw kan mga tawo. Alagad sarong katutuuhan an kaipuhan nyatong atubangon na sa hiling ko urog na mas pinatanaw ngunyan sa panahon nin pandemya. An pamilya mismo an nagsasapo ngunyan kan kakulangan nin mga maninigong sistemang pan-ekonomiya asin pampulitikal huli ta an mga piniling magin representante kan mga tawo sa gubyerno asin mga namamayo dai nag-agi sa pagsara susog sa mga kakayahan na tugma kan saindang katungdan. An kadaklan na yaon sa pwesto iyo an mga gurangan nang apelyido o kun dai man si mga nakasakat sa hagdan gamit an makinarya kan kabantugan, impluwensya asin kwarta dara an nangungurog na kamawutan na magdarang onra sa saindang pamilya. Dangan masuporta man an mga manlain-lain na pamilya base sa maguguno tulos nindang biyaya na kun bakong para sa dawa halipot sanang panahon, panhaluyan lugod na banepisyo kan saindang sadiri sanang pamilya. 

Kun mayong pansarag sa virus an hawak sa laog kan harong, masakiton man na sagangon an kinatudan nang pag-iisip na natural sanang naguguno sa pamilya. Alagad igwang iniatang an pandemyang ini sa pamilya na sa hiling ko iyo an pwedeng magin dalan mismo sa pagbabago kan pamilya asin kan banwaan mismo ngunyan na panahon. Ibibiklad ko ini sa masunod.

.