Saturday, July 27, 2024, 7:49am

Broadcasting sa Bikol, 1950-1972

Published on Sunday, October 11, 2020, 10:03pm

Nagbukas an radyo sa Bikol pakatapos kan Ikaduwang Gyerang Pangkinaban sa huring parte kan dekada ‘40. Didikit pa an transistor radio sa anom na probinsya kan rehiyon. Gamit baterya o pila saná.

Maski pati nagtitinò an pila asin nagkikirikiti na an transistor pinipirit pang patanugon. Pigbabalad-balad saná an basang tela tanganing maalang asin magtanog pa maski dikit.

Mga palagong-lagong pa an boses kan mga announcers kaidto, arog ki Art Toralba asin Dottie Flores. 

Saro sanea an radio station kadto, an ABS-CBN dzRB AM na nakabase, inot, sa Canaman, Camarines Sur, tapos nagbalyo sa syudad kan Naga sa presenteng kinakamugtakan harani sa Bicol Medical Center sa Concepcion Pequeña kataid kan highway.

Kan dekada ‘50 nagpuon nang magdakol an paradangog kan dzRB, the voice of Bikolandia, 5kW an kusog kan abot, na dangog bako saná sa Bikol kundi pati sa Samar asin Quezon provinces.

Huring parte kan dekada ‘50 kadakol nang paradangog sa radio ta dakol naman tindang transistor radios na piglalako kan manlainlain na tindahan, ahente, asin kumpanya.

May kuryente na kaidto sa Naga, sa paagi kan Bicol Electric Company kan mga Sison, asin sa Legazpi pero dikit pa an may takod, kadaklan transistor man giraray.

Duman na nagsikat an mga pangaran na Eddie Alanis. Arnold Abragan, Bert Neri, Noli Santa Cruz, Jess Volante, Beth Ireola, Del Delos Santos, Roger Villamor, Eddie Valenciano, asin iba pa.

Pagpuon kan dekada ‘60, nagbukas an Filipinas Broadcasting Network (FBN) dzGE asin dzEB AM na may sanga sa Tuguegarao, Lucena, asin Legazpi.

Nagbukas man an ABS-CBN nin sanga sa Legazpi na sarong AM station. Duman na nagsikat si Jimmy Alanis, tugang ni Eddie, na nagin station manager kan ABS-CBN Legazpi.

Sa Naga, an mga sikat, apwera ki Alanis, si Sonia Leaño, primerong manager kan FBN, saka sinda Paco Felecidario, Sal Fortuno na ikaduwang manager kan FBN na nagtagal na pinakahalawig sa pwesto, Sal Orbon, Fiorell Salvo, Saavedra alyas Tsokolate. 

Nadangog na an boses ninda Noli Mapa, Ruben Ocampo alyas Lolo Beloy, Felipe T. Bio alyas Bio-bio kan “Apat na Tagulipdan,” George Dumaguin, Sammy Garcia, Manny Enalpe, Arnold Sayson, Ben Almeda, Didoy, saka Napi.

Apwera kan ABS CBN asin FBN, nagbukas na an dzDR na sadiri man kan mga Ravanera na taga-Naga.

Maugma na an ere sa radyo kaidto.

An mga announcers na taga-Naga iniimbitaran na magin emcee sa mga programa sa Daet, Camarines Norte; Tagkawayan, Quezon; Polangui asin Pioduran sa Albay, asin sa Burias, Masbate.

Nagpuon na an variety shows sa entablado arog kan Dalan sa Kalangitan, Liberty Big Show, Eddie Alanis Show na tampok sinda Eddie Alanis, Arnold Abragan, asin Sal Orbon.

Kan si Sal Fortuno an hadi sa ere kan FBN, boses nya saná an nadadangog sa newscasts. Kool na kool, mayong komentaryo, very objective, purong bareta saná.

Kan panahon man na idto nagsikat si Rufo Tuy Jr., puon sa dzRB nagbalyo sa dzDR tapos nagbalyo sa dzGE. Dai nalingawan an pambihirang Bikol, bareta sa panahon, asin bareta hali sa kalangitan (space) urog na sa bulan (moon) kan primerong magtungtong an tawo duman.

An panahon kan mga transistor radio nagdanay sagkod dekada ‘70 sagkod na magdeklara kan Martial Law. Puon kaidto, nagbago na an tono kan radyo, mala ta may mga estasyon na pigpasara arog kan dzRB asin an dyaryong Bicol Mail. An natada sanáng nagtatanog iyo an dzGE.

Sa masunod an ikaduwang parte kan istoryang ini dapit sa broadcasting sa radyo asin telebisyon kan panahon kan Martial law asin pagkatapos kaini.

.

Ernie Verdadero
Si Ernie Verdadero saro sa mga beteranong harigi kan radio broadcast sa Bikol. Saro man syang dating elehidong opisyal kan gobyerno asin man artista sa mga pelikulang Bikol.

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Importanteng Paisi: An Magbikol Kita minatao nin galang asin nagmimidbid sa katalingkasan kan lambang kag-ambag na parasurat na makapaglahayag kan saiyang personal na ideya, opinyon, o panànaw, sa pagtubod na ini nakasusog saka nakagamot sa pag-adal, pagsaliksik, asin hararom na paghurup-hurop. An indibidwal na mga artikulo dai nagsasalming sa pangkagabsan na paninindugan kan Magbikol Kita.

Kag-ambag na mga Parasurat

Kenneth Isaiah Ibasco Abante

Khryss Arañas

Mae Diane Azores

Nephtaly Botor

Niles Jordan Breis

Luis Cabalquinto

Jethro Calacday

Greg S. Castilla

France Clavecillas

Christian Dy

Maria Leny Felix

Dennis B. Gonzaga

Jaya Jacobo

Jingjin 淨近

Victor John Loquias

Vic Nierva

Pen Prestado

Joseph Reburiano

Adrian V. Remodo

Aika Robredo

Ronald ‘Bong’ Rodriguez

Jenn Romano

Javier Leonardo Vitug Rugeria

Jay Salvosa

Sari Saysay

Jonas Cabiles Soltes

Kerwin Orville Tate

P. Francis Tordilla

Melba T. Vera Cruz

Ernie Verdadero

Magbikol Kita is published by

We create blogs, videos, websites, graphics, and social media content so you can engage customers online and offline. Visit Creative Coconut Ph for ideas and to contact us.

Resibihon an mga artikulo sa email

Magsubscribe sa mailing list kan Magbikol Kita. Resibihon an mga artikulo direkta sa saindong email.

An Magbikol Kita sarong adbokasiyang nagtutulod, nagpapararom, asin nagpapahiwas kan paggamit sa mga tataramon na Bikol sa online na kinaban. Orihinal ining sarong midyum nin paghiras nin kaaraman dapit sa lenggwaheng Bikol para sa mga nagtutukdo asin nag-aadal kan tataramon. An paghimo kan website na ini sarong lakdang nin pagpahiwas kan sakop asin abot kan Magbikol Kita tanganing magin sarong kamalig nin impormasyon para sa mga Bikolnon—asin mga buót makanuod kan tataramon—yaon man sinda sain sa bilog na kinaban. Madya na, Magbikol Kita!

Para sa mga buót maghiras nin mga artikulo, opinyon, suhestyon, asin iba pang buót nindong ipaabot samuya, mag-email sa [email protected] o imessage kami sa contact form sa ibaba.

An ortograpiya asin istilo sa lenggwahe na ginagamit kan Magbikol Kita nakasusog sa ginagamit kan Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) kan Departamento kan Edukasyon. Ini tanganing an anuman na maipublikar sa idea hub na ini pwedeng magamit kan mga eskwela, urog na sa mga pampublikong eskwelahan.

I-message sana kami para sa mga hapot o anuman na buót nindong ipaabot sa samuya.

4 + 6 =

Magbikol Kita © 2021 Reserbado an gabos na karapatan