Friday, November 08, 2024, 9:11am

Isyu nin pagbasa

Published on Sunday, October 04, 2020, 3:28pm

Siring kan Coronavirus, African Swine Flu, pagtuga kan Bulkan Taal, mga linog sa Mindanao asin iba pang kalamidad bako saná sa Pilipinas kundi sa ibang parte kan kinaban, an isyu kan maluyang pagbasa kan mga estudyante sa Bikol saro man na kalamidad na an nakakaparùrô iyo an pagdutdot kan media na nakakaalarma sa publiko.

Tano ta sa Bikol na gayo sinabi sa bareta kan Philippine Daily Inquirer na 70mil na mga eskwelang Bikolano an maluyang magbasa o dai tataong magbasa.

Inot, tano ta bakong 80mil, bakong 50mil kundi 70mil na gayo? Ano an batayan?  Sa ibang rona sobra sa 70mil o kulang sa 70mil o gabos marhay magbasa? 

Tano ta binabasol tulos an mga paratukdo, an mga magurang, an gadgets, asin an kawaran interes na magbasa kan mga Bikolanong kaakian.

An Bikol saro sa bistado na mayong hilig magbasa maski nin peryodiko, libro asin ibang babasahon. Mayo ngani kita nin aldawan na dyaryo lokal. Igwa man kan dekada 90 nin Bicol Daily pero dai nagtagal. Igwa lugod nin local dailies sa Mindanao asin Kabisayaan.

Pero kan panahon sabi kan mga paratindang diyaryo, masulong an tindang komiks arog kan Pinoy Komiks, Tagalog Klasiks, Hiwaga, Liwayway, Bulaklak, asin Tiktik. Alagad an gabos na iyan mayo na ngunyan.

Sa mga newstands dakol an nakadisplay na mga dyaryo lokal pero dikit an na nababakal. An buót sabihon kulang talaga an parabasa.

An duwang halangkaw na opisyal kan Departamento de Edukasyon siring ki Usec. Dads San Antonio asin Direktor Gilbert Sadsad syempre nagnenegar man asin nagdeklara sa publiko na bako ining totoo.

Nagigirumduman ko kan ako sadit pa nakanuod akong magbasa sa Caton huli kan sakuyang ina asin iba pang maestra na dai ngani lisensyado kan gobyerno. An abakada, mga nobena, pangadyion, an iba ngani nasa tataramon na Espanyol nanudan ko asin natuom lalo na an alpabeto.

Pagkatapos magprimera komunyon, pagtungtong pitong taon, grade one tulos, may dikit na babasahon sa English mas dakol sa Bikol abot grade three. Kasabay na an pagtukdo nin pagsurat, inot molde, sunod tarakod.


Poon grade four simpleng arithmetic, current events, asin elocution sa English, health and science, social studies, asin Tagalog kaya handa nang mag grade five asin grade six. Andam na para sa high school maguin pan publiko asin pribado.

Iyan an halipot pero maugmang istorya kan edukasyon kan panahon.

Antes nganing mag tyempo Hapon, an makatapos grade seven, maski dai naka-high school pwede nang magtukdo. Matitibay pating mga maestro saka maestra, marhay mag-English, magayon an handwriting, marhay an pagbuhay asin respetado sa komunidad.

Ngunyan kaya an pag-eskwela pasiring sana sa paghanap trabaho, pag-abroad, magpayaman, mag-asenso. Lingaw nganing magsalingoy, lingaw nang magkarpentero, lingaw nang mag-uma. An mga magurag an pagtubod ninda iyo na makatapos pag-eskwela an mga aki pero dai na magbalik sa uma. Kaya an nangyari masyadong materyoso asin pansadiri sana an saindang plano sa buhay.

An isyu kan pagbasa bako man sa dapit na tunay na edukasyon ta an tunay na edukasyon kan sarong tao bako lang sa pagka-matali asin listo kundi idtong pag-abot kan panahon may dakula syang maitatabang sa kapwa, sa komunidad, urog na sa gobyerno, lokal man o nasyonal.

An mas importante pati iyo na bako lang na tatao kitang magbasa nin letra o numero o libro o magazine kundi tatao kitang magbasa sa pag-ultanan kan kada letra, sa likod kan kada numero asin kan mismong puturo na naghahalat bako sana nin sarong tao kundi kan banwaan asin kan kinaban.

Dapat ngani mas tatao kitang magbasa kan Tugon nin Diyos tanganing maka-kontribuir kita gabos sa matuninong, magaya-gaya asin asensadong kinaban.

Iyan an tunay na edukasyon.

.

Ernie Verdadero
Si Ernie Verdadero saro sa mga beteranong harigi kan radio broadcast sa Bikol. Saro man syang dating elehidong opisyal kan gobyerno asin man artista sa mga pelikulang Bikol.

0 Comments

Submit a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Importanteng Paisi: An Magbikol Kita minatao nin galang asin nagmimidbid sa katalingkasan kan lambang kag-ambag na parasurat na makapaglahayag kan saiyang personal na ideya, opinyon, o panànaw, sa pagtubod na ini nakasusog saka nakagamot sa pag-adal, pagsaliksik, asin hararom na paghurup-hurop. An indibidwal na mga artikulo dai nagsasalming sa pangkagabsan na paninindugan kan Magbikol Kita.

Kag-ambag na mga Parasurat

Kenneth Isaiah Ibasco Abante

Khryss Arañas

Mae Diane Azores

Nephtaly Botor

Niles Jordan Breis

Luis Cabalquinto

Jethro Calacday

Greg S. Castilla

France Clavecillas

Christian Dy

Maria Leny Felix

Dennis B. Gonzaga

Jaya Jacobo

Jingjin 淨近

Victor John Loquias

Vic Nierva

Pen Prestado

Joseph Reburiano

Adrian V. Remodo

Aika Robredo

Ronald ‘Bong’ Rodriguez

Jenn Romano

Javier Leonardo Vitug Rugeria

Jay Salvosa

Sari Saysay

Jonas Cabiles Soltes

Kerwin Orville Tate

P. Francis Tordilla

Melba T. Vera Cruz

Ernie Verdadero

Magbikol Kita is published by

We create blogs, videos, websites, graphics, and social media content so you can engage customers online and offline. Visit Creative Coconut Ph for ideas and to contact us.

Resibihon an mga artikulo sa email

Magsubscribe sa mailing list kan Magbikol Kita. Resibihon an mga artikulo direkta sa saindong email.

An Magbikol Kita sarong adbokasiyang nagtutulod, nagpapararom, asin nagpapahiwas kan paggamit sa mga tataramon na Bikol sa online na kinaban. Orihinal ining sarong midyum nin paghiras nin kaaraman dapit sa lenggwaheng Bikol para sa mga nagtutukdo asin nag-aadal kan tataramon. An paghimo kan website na ini sarong lakdang nin pagpahiwas kan sakop asin abot kan Magbikol Kita tanganing magin sarong kamalig nin impormasyon para sa mga Bikolnon—asin mga buót makanuod kan tataramon—yaon man sinda sain sa bilog na kinaban. Madya na, Magbikol Kita!

Para sa mga buót maghiras nin mga artikulo, opinyon, suhestyon, asin iba pang buót nindong ipaabot samuya, mag-email sa [email protected] o imessage kami sa contact form sa ibaba.

An ortograpiya asin istilo sa lenggwahe na ginagamit kan Magbikol Kita nakasusog sa ginagamit kan Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE) kan Departamento kan Edukasyon. Ini tanganing an anuman na maipublikar sa idea hub na ini pwedeng magamit kan mga eskwela, urog na sa mga pampublikong eskwelahan.

I-message sana kami para sa mga hapot o anuman na buót nindong ipaabot sa samuya.

13 + 15 =

Magbikol Kita © 2021 Reserbado an gabos na karapatan