Kaya ngani midya—media—ta banga, bakong saro. Kun sa lana o suka, midya-midya. Sabi ngani sa usipon, may pinabakal suka o lana sa tindahan, pagpuli announcer na. Reporter na.

An reporter an pinakaimportanteng karakter sa kinaban nin midya. Sa Time magazine, New York Times, Washington Post, CNN, Fox News, BBC, Al Jazeera, o dzRH, mahalaga an paghiling sa mga reporter. Sinda pigtitingag kan pag-iriba sa organisasyon. Kun magbyahe sa eroplano, first o business class, pighahatod nin kotse o taxi na may sadiring tsuper.

Nag-eskwela nin journalism o communication arts sa Ivy League schools, Columbia o Harvard University duman sa Amerika. Digdi sa Pilipinas sa UP, FEU, PUP, asin iba pang darakulang unibersidad. An iba may masters pa ngani. Gulping seminars, conferences, asin conventions  an pig-aatindiran ninda  mapakarhay saná an trabaho sa pagsirbi sa publiko asin sa pagbariwas kan tamang bareta asin impormasyon.

Bastante an sweldo ninda, kumpletong allowances, asin ibang pang benepisyo.

Digdi man baga satuya, pag nakatapos college, habo nang reporter o legman. An gusto anchor tulos o program host na laóm sa laog nin kwarto, mayong nakakalagkalag  sa luwas kan bintana.

An problema ta napoon an karera kan local broadcaster bilang reporter or trainee announcer, volunteer asin mayong sweldo,  sadiri pang paragastos, suruguon pagbakal sigarilyo o pagbakal nin arak. Nakalunad sa sinublian na motor o lakaw-lakaw saná sa pagkalap nin bareta ta mayong pamasahe, dai man pig-aabunaran. May mga nakaayon sa basketball team kan KBP broadcaster na daa.

An opinyon publiko, kaisipan, asin sentimyento kan lambang saro naguguno sa mga bareta sa radio, dyaryo, TV, asin social media na arog kan Facebook, Twitter asin Instagram.

An opinyon kan lambang saro na tinutukar sa mga diskusyon,  sa mga kapihan, sa urumpukan, sa mga tindahan, an mga isyu sa eleksyon gabos hali sa mainstream asin social media.

Alagad kaiba sa kinaban nin midya bako saná an working media kundi mga kagsadiri, operators, asin kapitalista. Syempre mas poderoso an kagsadiri kisa sa simpleng trahabador o empleyado, an tunay na working media. Kun kiisay makampi, sa wala o sa tuo, sa tama o sala, sa yellow o sa Dutertards, sa NDF, sa CPP-NPA, sa military, sa mga elitista, mga negosyante , mga konsumidor, o sa ordinaryong namamanwaan, an management o kagsadiri man giraray an nasusunod.

Kun Villafuerte o Andaya, Roco o Bordado, kun Bongat o Legacion, an mayoriya kan publiko maiimpluwensyahan kan nadangog sa radyo, nadalan sa TV, nabasa sa social media, saka kun siisay na makakatao nin bastanteng pambakal nin boto.

O Luigi na kita sa Camarines Sur? O Aika na kita sa Naga?

Dai kaipuhanan an hararom na pag-analisar o pag-atid-atid kan mga komentarista, editoryalista, bloggers, asin iba pa. May mga pagkakataon asin kaso na an boto asin paninindugan amay pa pagado na. 

An midya mayong pagkakasararo ta may kanya-kanyang among, bossing, idolo, asin idolohiya. 

An midya, habo ta man o gusto, sarong negosyo.

An Dyos kuwarta asin kapitalista.

***

Pahabol: Congratulations sa mga tunay na legmen asin outstanding reporters kan midya sa Naga puon dekada ‘60 sagkod ‘90—Andy Compuesto asin Oca Azucena.

Sinda mga original members kan kantong Putikon sa Centro kan Naga.

.