(Ikatulong parte kan Broadcasting sa Bikol)

Bago magtalikod an dekada ‘60, bako nang palagung-lagong asin paporma an mga taga-broadcast media sa Bikol. Ta mahiro na kaidto an mga school campuses arog kan UNC, Ateneo de Naga, asin CSSAC, mas gulpi na an mga bareta sa lado lokal asin field reports kan mga radyo reporters asin volunteers bako sanang dapit sa mga rally asin demonstrations kundi dapit sa mga NPA asin rimung-rimong sa pulitika urog na sa mga nakatukaw sa nasyunal asin local na gobyerno.

Nagpuon nang lataw na sa ere an mga pangaran asin boses na Henry Briguera, Fiorel Salvo, Dun Cox, Ernie Abragan, Sammy Garcia Poloyapoy, Eddie Imperial, Ramon Raṅola, Nancy Sto. Domingo, Jocelyn Faustino Fortuno asin an mga baguitong sa Celso Baguio, Ben Milano, Diony Tubianusa, Ramon Verdadero, Mike Julia, Dave Severo, Lina Paglinawan, Tony Aberca, Gabby Bordado, Vangie Pontejos, Oscar Monteagodo, Rudy Largoza,Jing Florece, Badong Royales, Larry Brocales, Jess Resuena, asin mga tagulipdan kan dzDR.

Padagos pa an broadcast ninda paglaog kan dekada ‘70 sagkod na mauntok an tanog kan radyo kan Sepyembre 1972 huli sa Martial Law. Kan an mga tao magkunong na huli kan disiplina kan Martial Law, nagbaralik na si mga sinarahan na istasyon apwera kan dzRB na sadiri kan ABSCBN kan mga Lopez. Nagsangli an dwNW sa Mabolo, Naga, saka an dzKI TV9 sa Iriga.

Sa Iriga, si Sammy Garcia an manager kan dzKI, sa Naga nagbukas an dwNW, o Radyo Budyong, sa panginginot ni Mar Crisostomo alyas Kuraw-kuraw.An mga bagong announcer sa Elmer Abad, Alex Parfan, Gil Basmayor Jr., Joel Crecini, Wasoy Florin Jr., Pete Servano, Lalaine Arcilla, asin Rodel Repuesto alyas Patianak o Pati Baby. Nagluwas naman ang pangaran ninda Amy Garcia asin Tess Bañares.

Si Ric Diaz nagpuon dramatista sa dzDR alagad namidbid kan magbalyo sa dwRN/dzHN, naglaog na si Tony Betito sa dzGE bilang announcer-newswriter, mala ta namidbid tulos kan publiko asin naimbitaran magkandidatong bokal kan Camarines Sur, kaya lang nadaog man.

Sa katahawan kan dekada ‘70 naglaog na si Mario Ochoa, Mar Joson, David Nopre, Boyet Paderes, Mon Belgica, Larry Basmayor, Bert Delos Martirez, Gil Villareal, Boy Pabon, Arthur Israel, Dad Silvestre, Bert Loquinario, Grace Refama.

Kan 1976, kan an Broadcast Media Council magdesisyon na an mga broadcasters mag-eksamin tanganing magkaigwa nin KBP accreditation, an nag-topnotcher sa Camarines Sur iyo si Tony Betito kan dzGE.

Kan 1977 pig-organisar an Association of TV and Radio Announcers of Camarines Sur o ATTRACS. An primerong presidente si Sammy Garcia, bise-presidente si Celso Baguio, asin an saindong lingkod an secretary general. Alagad kan kunon kan Office of Media Affairs si Sammy, si Celso nag-adal abogasiya sa Manila, nawalat ako bilang presidente asin si Elmer Abad bilang bise-presidente.

An primerong project kan ATTRACS kan 1978 iyo an Mike Hanopol Rock Band Concert sa UNC gymnasium. Napanô sagkod sa kisame kan gym asin nangamyong marijuana. May mga nadakop na nagtsutsungki sa itaas kan gym na mga taga-Rinconada alagad dai man dinarakop kan mga pulis ta bako pang mahigpit kaidto.

Kan taon 1978, iyo man an pagbukas kan primerong FM station sa Bikol an dwEB sa panginginot ni Dun Cox bilang station manager. Ini an sister station kan dzGE sa lindong kan Filipinas Broadcasting Network.

Gusto kuta na kan mga paraantabay na FM station, AM programing tanganing makabwelo an mga bareta ni Rufo Tuy Jr. alagad dai ini naidagos ta habo kan top management. Kaya ngani daa FM ta “Furo Music” kaya an mga inot na DJs sa FM apwera ki Dun Cox, si Sammy Garcia, Marlyn Habana, Al Lanuza, Emman Llagas, Al Ubaña, Don Padua.

Martial Law pa pero paglaog kan kan dekada ‘80, makusog na an political atmosphere sa Camarines Sur. Kan 1982, an pinakamakusog na istasyon sa Bikol an BBS dwLV 10Khz binuksan. Ini an pagsasadiri kan kaidto Trade Minister na si Luis Villafuerte na ginamit sa karampanyahan sagkod sa eleksyon kadto ni Presidente Marcos kontra ki General Alejo Santos. Op kors, gana si Marcos.

Huli  ta an signal abot sa luwas kan Kabikulan, abot Palawan asin Quezon, kaya suminikat an dwLV puon sa may sadiri na si LRV sagkod sa manager na si Butch Robredo (tugang ni Jesse Robredo), production manager na si Ernie Verdadero, Gil Basmayor Jr., Winnie Ceas, Manny dela Rosa, Ric Diaz, Oscar Monteagudo, Cris Rances, asin Jojo Amador.

Poon kaidto, urog na kan magbukas an Bombo Radyo na iyo an nagbakal kan dzDR sa Ravanera family, nagparadakol na an AM saka FM stations sa Naga, Iriga, asin Camarines Sur. Kadakul-dakol nang narecuit na mga announcers, DJs, editorialists, commentators, asin field reporters.

Sa parteng ini naglaog na si Orbel Cepeda, Jonathan de los Santos, Criselda Dionecio, sa Bombo Radyo. Sa kadakul-dakol na mga istasyon asin announcers, dai ko na magkatarandaan an pangaran kan mga estasyon asin mga bagong broadcasters.

Nagbukas an ABSCBN asin GMA 7 na nagkaigwan nin mga lokal na programa asin mga anchors asin reporters. Grabe na si kompetisyon kan kadakul-dakol na TV asin Radio stations kaya nagbalik si panahon na haros dai na magkabiristuhan an mga broadcasters digdi sa Bikol maski magsarabatan sa tahaw kan tinampo.

Inot na nagkaigwa man nin TV station arog kan PTV 4, asin an TV 5, PBN.

Kan 1994, binuksan ni Al Ubaña an dwNX FM, labing sarong dekada puon planuhon na an FM station magin AM programming.

Taon 1978 sagkod 1994, huli ta baraguhon an mga taga-Naga asin mga Bikolano maski sa ngaran nin broadcasting, kaya biglang suminikat an NX. Suminikat man sa David Dollano, Jo Osabal, Ed Ventura, Grace Inocentes, Mike Marfega, asin kaining huri, sinda Manny Basa asin Paul Santos.

Kadto nagkapira sana an political stations, bako lang sa Naga o Iriga, kundi ngunyan sagkod nang Partido, Nabua, Baao, asin Libmanan pulitika na baga an tono.

Abangan an tunay na bakbakan, bako sana sa masunod na eleksyon, kundi sa ralaban kan mga propagandista on-the-air asin off-the-air sa 2022. 

Mag-antabay sa birikan kan mga radyo, TV, asin Facebook Live.

.