Sa ngunyan, lagpas anom na bulan na kitang naka-quarantine, mas dipisil an pagkabuhay, dakol na an warang trabaho, dai na aram kan iba kun sain pa makutkot nin kwarta pambayad para sa mga gastuson. Nagsara an mga negosyo dahil sa pagkalugi; damay na syempre dyan an mga empleyado na nag-aasa sa sainda.  May iba man na dai man kuta inali sa trabaho, alagad dai muna pipalaog ta wara na ki pambayad ki sweldo an kumpanyang pigalaugan ninda.

Sa mga nag-aging aldaw, kadakol an nagaapot sako kun pwede ba sinda mag-agad nin separation pay kun inali sinda sa trabaho dahil ngani kaining pandemya.

Ano man nanggad an separation pay? An separation pay iyo an kwartang pigatao sa sarong empleyado huli kan saiyang pagkatanggal sa trabaho tanganing matabangan sya mantang nagahanap ki bagong trabaho. Iba pa ini sa pigaapod na “last pay.” An “last pay” an huring sweldo mo para sa tinrabaho mo bago ka mag-ali, madalas dai muna ini pigatao sagkod dai ka pa nakakapag-clerance sa kumpanyang hahalian mo. Sa separation pay, bako gabos na nawaran nin trabaho pwede makakua kaini. Syempre kun boluntaryo kang nag-resign o nag-ali sa kumpanya, dai ka pwede maghagad nin separation pay. Sa mga minasunod saná na kadahilanan pwede makakua nin separation pay an sarong empleyado:

(1) Mga awtorisadong dahilan (Authorized Causes) na nakapalaog sa Labor Code:

(a) Installation of labor-saving device — Kun halimbawa may makina na piglaag an tagsadiri kan kumpanya tanganing makatipid asin kaya na man kaini na gibuhon an trabaho nin sarong empleyado.

(b) Redundancy — Pag ang posisyon kan empleyado dai na kaipuhan kan kumpanya o kun doroble na an gibo kan mga empleyado kaya kaipuhan na magtanggal.

(c) Retrenchment — Ini an kadaklan na nangyari ngunyan na pandemya. An retrenchment iyo an pagbawas nin empleyado tanganing mapugulan an seryosong pagkalugi kan kumpanya. Dapat may ebidensya, arog kan audited financial statements, na nagpapatunay na malulugi na nanggad an kumpanya dahil sa sarong krisis. 

(d) Closure NOT due to serious business losses — Ini an pagsara kan mga negosyo sa ibang kadahilanan lain pa sa pagkalugi.

Sa inot asin panduwa, an separation pay na ibabayad iyo an kun arin an mas halangkaw sa sarong bulan na sweldo o sarong bulan na sweldo sa kada taon nin serbisyo.

Sa pantulo asin pangapat, an ibabayad na separation pay iyo an kun arin an mas halangkaw sa sarong bulan na sweldo o kabangang bulan na sweldo sa kada taon nin serbisyo. 

An anom na bulan pigabilang nang sarong taon para sa pagkwenta kan separation pay.

Alagad kun igwa nin CBA o polisiya an kumpanya sa mas halangkaw na separation pay, iyo iyan an masusunod.

Kun an kumpanya padagos nang nagsara dahil sa pagkalugi, dai kinakaipuhan na magbayad nin separation pay. Alagad dai man pigabawalan an kumpanya na magtao nin separation pay na masirbing tabang sa empleyado nindang mawawaran nin trabaho.

Sa gabos na mga awtorisadong dahilan na ini, kinakaipuhan na magtao nin pagpaaram sa empleyado na aalion, asin mag-report an employer sa DOLE, sa laog nin 30 aldaw bago alion an empleyado. Pag dai ini ginibo, pwede makakuha nin danyos an empleyado.

(2) Illegal dismissal sa empleyado alagad dai na posible na maibalik pa sya sa saiyang trabaho.

Ang sarong empleyado na iligal na inali sa trabaho igwang duwang remedyo, an pagbayad nin backwages asin pagbalik saiya sa trabaho. Alagad kun dai na posibleng maibalik pa sya sa trabaho nya, separation pay na saná an dapat itao.

Sarong halimbawa nin illegal dismissal iyo an dai pagpalaog sa trabaho nin empleyado na lagpas anom na bulan o ang pigaapod na “floating status”.

(3) Sa bihirang mga pagkakataon, pigatawan kan Korte Suprema an sarong empleyado na legal na inali nin separation pay dahil sa kaaluyan sa serbisyo o dahil sa pagkaherak sa sitwasyon kan empleyado. Pigakonsiderar man an kadahilanan kan pagkaali sa trabaho kun baga man maninigo syang tawan nin separation pay.

Ini saná ang mga rason kun sain pwede makahagad nin separation pay an mga empleyado. Sa panahon ngunyan, kada sentimo na pwede makua kan sarong empleyado na may pigabuhay na pamilya labi ka-importante, kaya importanteng maaraman kun pigabayadan ka nin tama kan saimong kumpanya.

.